9 listopada 2021

Fotografia – pierwsze kroki: głębia ostrości

Głębia ostrości to parametr stosowany w fotografii. Wykorzystując głębię ostrości, mamy możliwość uzyskania ciekawych efektów.

Możemy na przykład wyodrębnić fotografowany obiekt z otoczenia i uzyskać tzw. efekt bokeh w tle. Duża głębia ostrości zapewnia dokładne detale fotografowanego obiektu lub pejzażu, natomiast mała pozwala na robienie ciekawych portretów i artystycznych fotografii. Wszystko zależy od ustawienia przysłony i ogniskowej obiektywu oraz odległości od fotografowanego obiektu – są to trzy najważniejsze parametry. Wpływ na głębię ostrości ma wiele więcej czynników, ale w tym poradniku zajmiemy się podstawami, tak aby każdy mógł z nią poeksperymentować. Zalecamy przełączenie aparatu w tryb manualny, to fotograf robi zdjęcie a nie sprzęt 😉

Na początek poznajmy kilka podstawowych zasad:
Liczba przysłony – im większa (przysłona bardziej zamknięta) tym większa głębia ostrości.
Ogniskowa obiektywu – im krótsza, tym większa głębia ostrości.
Odległość od obiektu – im większa, tym większa głębia ostrości.

Przykłady:

Krótka ogniskowa obiektywu, mała odległość od fotografowanego obiektu, przysłona otwarta – mała głębia ostrości.

Podobnie jak w poprzednim przykładzie f/1.4, ale ogniskowa obiektywu (85mm) i odległość od fotografowanej osoby jest większa.

Warto zwrócić uwagę na wartość przysłony f/13 – znaczna różnica niż w poprzednich przykładach, ale uzyskany efekt jest podobny. Ogniskowa jest również o wiele większa, jednak oprócz odległości od obiektu, znaczenie ma także jego wielkość.

Bokeh – co to jest?
To zwyczajnie rozmycie. Nazwa przyjęła się od japońskiego słowa bokeh oznaczającego właśnie rozmycie. Efekt jest najbardziej widoczny na zdjęciach z dużą ilością punktowych świateł w tle. Najlepszy efekt bokeh można uzyskać stosując obiektyw umożliwiający znaczne otwarcie przysłony. Im bardziej otwarta przysłona (mniejsza wartość f) tym silniejszy efekt bookeh. Zobaczmy kilka przykładów.

Smartfon
Czy smartfonem można zrobić zdjęcie z małą głębią ostrości i efektem bokeh? Tak, ale na zdjęciu zrobionym smartfonem za ten efekt będzie odpowiadać algorytm aplikacji do robienia zdjęć, a nie optyka. Obiektywy w aparatach smartfonów nie dają takich możliwości, jak prawdziwych aparatów fotograficznych. Możemy sprawdzić w ustawieniach naszego smartfona, czy mamy w nim na przykład tryb portretowy. Po wykonaniu zdjęcia w tym trybie, oprogramowanie wyodrębni pierwszoplanowy obiekt i rozmyje tło.

Krajobrazy
Mała głębia ostrości pozwala uzyskać wiele ciekawych ujęć, ale co jeśli chcemy zrobić zdjęcie krajobrazowe i zależy nam na tym, aby cały kadr był ostry od pierwszego planu po horyzont? Logicznie należałoby maksymalnie przymknąć przysłonę, ale to nie najlepszy pomysł. Ujawniają się wtedy wady optyczne obiektywu (dyfrakcja) i zdjęcie może stracić na jakości. Z pomocą przyjdzie nam pojęcie odległości hiperfokalnej.

Najprościej mówiąc, odległość hiperfokalna to odległość ogniskowania, która zapewnia Twoim zdjęciom największą głębię ostrości. Fotografując krajobraz, w którym chcesz, aby pierwszy plan i tło były ostre – jeśli skupisz się na pierwszym planie, tło na obrazie będzie rozmazane – jeśli skupisz się na tle, pierwszy plan będzie nieostry. Jak to naprawić? Należy ustawić ostrość w określonym punkcie między pierwszym planem a tłem, co sprawia, że zarówno pierwszy plan, jak i elementy tła są dość ostre.

Jak wyliczyć odległość prostym sposobem? Niektóre obiektywy wyposażone są w skalę głębi ostrości, która pozwala na określenie odległości hiperfokalnej.

Jeśli nasz obiektyw nie ma takiej skali, z pomocą przyjdzie nam aplikacja HyperFocal Pro ze sklepu Google Play lub inny kalkulator dostępny online.

W ustawieniach wybieramy model naszego aparatu, ogniskową obiektywu, wartość przysłony i odległość od fotografowanego obiektu lub punktu, na który chcemy ustawić ostrość. Aplikacja pokaże nam zakres głębi ostrości dla podanych ustawień i będziemy mogli sprawdzić czy uzyskamy zadowalający nas efekt na zdjęciu.

Na koniec przykładowa galeria krajobrazów z wysoką głębią ostrości 🙂